Wat te doen met een overvloedige tomatenoogst? Recepten & bewaartips

 

Wat te doen met een overvloedige tomatenoogst?

Dit jaar is de tomatenoogst uitzonderlijk groot. Veel moestuiniers en hobbytuinders melden dat hun planten overladen zijn met rijpe, sappige tomaten. Van grote trostomaten tot stevige pruimtomaten, er is een overvloed aan versheid die je bijna niet allemaal in één keer kunt verwerken. Een overvloedige oogst is fantastisch, maar het kan ook een uitdaging zijn: wat doe je met zoveel tomaten? Natuurlijk is weggooien geen optie. Tomaten zijn gezond, veelzijdig en lenen zich uitstekend om te bewaren en te verwerken. Met een beetje kennis en creativiteit kun je je oogst maandenlang genieten, en tegelijk allerlei heerlijke gerechten maken. In deze uitgebreide blog bespreken we waarom de tomatenoogst dit jaar zo uitzonderlijk goed was, hoe je tomaten het beste kunt bewaren en geven we uitgebreide recepten, inclusief tips om de tomaten op verschillende manieren te verwerken.

 

Waarom is de tomatenoogst dit jaar zo goed? 

Een overvloedige tomatenoogst is geen toeval. Er spelen meerdere factoren mee die dit seizoen voor zulke uitstekende resultaten hebben gezorgd. Ten eerste is het weer een grote speler in het succes van de tomaten. Tomaten zijn zonliefhebbers; ze hebben veel zon nodig om te groeien en vrucht te zetten. Dit jaar hebben we een lange periode van zonnige dagen gehad, gecombineerd met voldoende warmte. Deze combinatie is ideaal voor tomatenplanten: de energie die de planten uit zonlicht halen, wordt direct gebruikt voor bloei en vruchtvorming.

Daarnaast hebben we dit jaar relatief weinig last gehad van ziekten en plagen. Tomaten kunnen gevoelig zijn voor schimmelziekten zoals Phytophthora infestans, beter bekend als aardappelziekte of tomatenrot. Dit seizoen bleef de luchtvochtigheid laag genoeg om een grote uitbraak te voorkomen. Ook andere plagen, zoals bladluizen en witte vlieg, waren dit jaar beperkt aanwezig. Hierdoor konden de planten ongestoord doorgroeien en volop vruchten ontwikkelen.

Een andere factor die bijdraagt aan een rijke oogst is de bestuiving. Tomatenbloesems hebben bestuiving nodig om vruchten te vormen. Hommels en bijen, maar zelfs de wind, zorgen ervoor dat stuifmeel van de ene bloem naar de andere wordt gebracht. Dit resulteert in meer vruchtzetting en uiteindelijk in grotere trossen tomaten.

Ook de keuze van rassen speelt een grote rol. Steeds meer tuiniers kiezen voor geënte of ziekte-resistente rassen. Geënte planten hebben een sterke onderstam die goed bestand is tegen bodemziekten en stressfactoren. Dit zorgt ervoor dat de planten langer gezond blijven en meer vruchten produceren. Ziekteresistente rassen zijn minder gevoelig voor ziektes zoals fusarium of verticillium, waardoor er minder uitval is.

Tot slot kan goede verzorging niet worden onderschat. Regelmatig water geven, bemesten met de juiste voeding en het af en toe toppen of uitlichten van planten zorgt voor een optimale balans tussen blad en vruchtproductie. Al deze factoren samen hebben ervoor gezorgd dat we dit jaar een overvloedige, kwalitatief hoogwaardige oogst van tomaten hebben.

 

Hoe kun je tomaten bewaren? 

Tomaten zijn het lekkerst vers, maar met zoveel oogst is het belangrijk om te weten hoe je ze kunt bewaren, zodat ze langer houdbaar blijven.

Koel en donker bewaren is essentieel. Tomaten verliezen hun smaak en structuur in de koelkast. Idealiter bewaar je tomaten bij een temperatuur tussen de 12 en 15 graden Celsius.

Niet alle tomaten hoeven volledig rijp te zijn wanneer je ze oogst. Half rijpe tomaten kunnen binnen enkele dagen verder narijpen op een koele, lichte plek, zoals een vensterbank. Dit is handig als het weer plotseling slechter wordt of als je een grote oogst tegelijk wilt verwerken.

Een andere manier om tomaten langer te bewaren is door ze te verwerken. Tomatensauzen, soepen, chutneys en ingemaakte tomaten zijn maandenlang houdbaar. Ook invriezen is een uitstekende optie: je kunt tomaten heel, in stukjes of gepureerd invriezen. Zo heb je het hele jaar door tomaten bij de hand voor allerlei gerechten.

 

Recept 1: Oven-gedroogde tomaten in olie

Een van de populairste manieren om tomaten te bewaren is door ze te drogen en in olie te leggen. Gedroogde tomaten hebben een geconcentreerde smaak en zijn ideaal als smaakmaker in salades, pasta’s of op brood.

Ingrediënten:

• 1 kg rijpe tomaten (bij voorkeur Roma’s of pruimtomaten)

• 3 teentjes knoflook, in dunne plakjes

• Verse takjes tijm

• Olijfolie (extra vierge)

• Zeezout

• Versgemalen peper

Bereidingswijze:

1. Verwarm de oven voor op 90 graden Celsius.

2. Halveer de tomaten en leg ze met de snijkant naar boven op een bakplaat bekleed met bakpapier.

3. Bestrooi met zout en peper, verdeel er de plakjes knoflook en de tijm over.

4. Laat de tomaten 3 uur drogen in de oven. Ze moeten hun vocht grotendeels verliezen, maar nog wel soepel blijven.

5. Laat de tomaten volledig afkoelen en doe ze in een gesteriliseerde glazen pot.

6. Overgiet royaal met olijfolie zodat alle tomaten onderstaan.

 

Tip: voeg eventueel een paar chilipepertjes toe voor een pittige variant, of experimenteer met andere kruiden zoals rozemarijn of oregano. Deze tomaten blijven enkele weken goed in de koelkast en ontwikkelen een steeds intensere smaak naarmate ze langer in olie staan.

 

Recept 2: Huisgemaakte tomatensaus

Tomatensaus is ideaal om een grote hoeveelheid tomaten te verwerken. Je kunt de saus gebruiken voor pasta, pizza of als basis voor stoofgerechten.

Ingrediënten:

• 2 kg rijpe tomaten

• 2 uien, gesnipperd

• 4 teentjes knoflook, fijngehakt

• 1 wortel, in kleine blokjes

• 2 stengels bleekselderij, fijngesneden

• Handvol verse basilicum

• Olijfolie

• Peper en zout

Bereidingswijze:

1. Kook de tomaten kort en verwijder de schil. Snijd de tomaten in stukken.

2. Verhit olijfolie in een grote pan en fruit de ui, knoflook, wortel en selderij zacht.

3. Voeg de tomaten toe en laat het geheel 45 minuten zachtjes sudderen, zodat alle smaken goed mengen.

4. Pureer de saus met een staafmixer tot een gladde massa.

5. Voeg de basilicum toe en breng op smaak met peper en zout.

Variatietips: voeg een rode paprika of een scheutje rode wijn toe voor extra diepte. Je kunt de saus invriezen in porties of wecken in gesteriliseerde potten. Zo heb je maandenlang een smaakvolle basis voor talloze gerechten.

 

Recept 3: Zoetzure tomatenchutney 

Een tomatenchutney is een verrassende manier om de oogst te bewaren en voegt een heerlijk accent toe bij kaas, vlees of op brood.

Ingrediënten:

• 1,5 kg rijpe tomaten

• 3 rode uien, in halve ringen

• 250 g rozijnen

• 250 ml appelazijn

• 200 g rietsuiker

• 1 rode peper, fijngehakt

• 2 cm verse gember, geraspt

• 1 theelepel mosterdzaad

• Snuf zout

Bereidingswijze:

1. Snijd de tomaten in stukjes.

2. Doe alle ingrediënten in een grote pan en breng langzaam aan de kook.

3. Laat de chutney 1,5 tot 2 uur zachtjes pruttelen tot een dikke, smeuïge massa ontstaat.

4. Schep de hete chutney in gesteriliseerde potten en sluit direct af.

Extra tips: je kunt ook variëren met toevoegingen zoals kaneel, kruidnagel of een scheutje balsamicoazijn voor een andere smaakdimensie. Chutney wordt na enkele weken op smaak gebracht, dus het is de moeite waard om een paar weken te wachten voordat je het gebruikt.

 

Andere ideeën om tomaten te verwerken 

Tomaten lenen zich voor tal van andere gerechten en bewaarmethoden:

• Soep: pureer tomaten met ui, knoflook en kruiden voor een snelle maaltijdsoep. Voeg eventueel paprika of wortel toe voor extra smaak en voedingswaarde.

• Tomaten invriezen: heel, in blokjes of gepureerd. Kort blancheren helpt de kleur en smaak te behouden.

• Zelfgemaakte ketchup: combineer tomaten met ui, suiker en azijn. Voeg specerijen toe zoals cayennepeper of paprika voor een persoonlijke twist.

• Salades: combineer verse tomaten met mozzarella, basilicum, olijven of komkommer voor een frisse salade. Ook geroosterde tomaten zijn heerlijk in salades.

• Gevulde tomaten: hol tomaten uit en vul ze met rijst, kruiden, kaas of vlees voor een compleet gerecht.

• Stoofschotels: voeg tomaten toe aan stoofgerechten voor extra diepte en umami.

 

Gezondheidsvoordelen van tomaten 

Tomaten zijn niet alleen lekker, ze zijn ook ontzettend gezond. Ze bevatten vitamine C, kalium, foliumzuur en vezels. Het krachtige antioxidant lycopeen, dat tomaten hun rode kleur geeft, wordt in verband gebracht met een betere hartgezondheid en het verminderen van ontstekingsreacties in het lichaam. Door tomaten te combineren met gezonde vetten, zoals olijfolie, verhoog je bovendien de opname van lycopeen.

Tomaten zijn laag in calorieën en licht verteerbaar. Ze passen daardoor uitstekend in een gezond, evenwichtig dieet. Regelmatig tomaten eten kan bijdragen aan een betere huid, een sterker immuunsysteem en het behoud van een gezond gewicht.

 

Extra recepten en bewaartips 

 

1. Tomaten passata invriezen – Pureer tomaten en vries in porties in, ideaal voor sauzen en soepen.

2. Tomaten confituur – Kook tomaten met suiker, citroensap en specerijen tot jam. Heerlijk op brood of bij kaas.

3. Gevulde tomaten uit de oven – Hol grote tomaten uit en vul met couscous, groenten of vlees. Bak 20-30 minuten.

4. Tomaten- en basilicumolie – Gedroogde tomaten, knoflook en kruiden in olijfolie bewaren voor smaakmakers.

5. Tomatensalsa – Meng gesneden tomaten met ui, paprika, jalapeño, koriander en limoensap.

6. Tomaten in blik of weckpot – Steriliseer potten en bewaar hele of partjes tomaten met kruiden en zout.

7. Rode tomatenspread – Geroosterde tomaten pureren tot spread voor brood, crackers of dip.

8. Tomatensap – Pers tomaten en voeg kruiden naar smaak toe. Fris en gezond.

9. Tomatenchips uit de oven – Dunne plakjes tomaat op lage temperatuur drogen tot krokant.

10. Tomatenschilfers voor pasta of risotto – Dunne tomaten drogen en luchtdicht bewaren voor extra smaak.

 

Bewaartips en adviezen 

• Bewaar per soort, koel en donker, en vermijd stapelen.

• Blancheren voor invriezen behoudt kleur en smaak.

• Luchtdichte potten bij inmaken en olie gebruiken voorkomt bederf.

• Kruiden en specerijen toevoegen voor extra smaak.

• Label potten met datum voor overzicht en houdbaarheid.

Met deze tips en recepten kun je echt álle tomaten gebruiken, je oogst maandenlang bewaren en genieten van eindeloze culinaire mogelijkheden. Experimenteer met combinaties en bewaarmethoden, zodat je het hele jaar door van je overvloedige oogst kunt genieten.